تبیین اثرات عناصر آب و هوایی در کیفیت هوای کلان شهر تهران

مقدمه: آلاینده‌های جوی عناصری هستند که غلظت زیاد آن‌ها سبب صدمه به چرخه‌های زیستی زمین می‌‌شود و مقدار آن نیز معمولاً به‌وسیله غلظت آلاینده‌های هوا مانند دی‌اکسید نیتروژن[1]، دی‌اکسید گوگرد[2]، دی‌اکسید کربن[3]، ازن[4] و ذرات معلق[5] مشخص می‌شود. آلاینده‌های ناشی از فعالیت‌های بشری نسبت ترکیبات هوا را تغییر و بر کیفیت هوای محلی، منطقه‌ای و آب‌وهوای جهانی تأثیر ﻣﯽ‌گذارﻧﺪ.کیفیت هوا به‌شدت متأثر از شرایط آب‌وهوایی‌، توپوگرافی، خودروها و صنایع، سیستم حمل‌ونقل و نوع و میزان آلاینده‌ها می‌‌باشد. اهداف: هدف از این پژوهش ردیابی چگونگی تأثیر مستقیم و غیرمستقیم عناصر آب‌وهوایی در کیفیت و آلودگی هوای کلان‌شهر تهران می‌‌باشد. مواد و روش‌ها: تحقیق به روش کمی - تحلیلی است و داده‌های مورداستفاده شامل پارامترهای هواشناسی و آلودگی هوا در تهران می‌باشند. به‌منظور بررسی اثرات عناصر اقلیمی بر کیفیت هوا در کلان‌شهر تهران از روش تحلیل مسیر استفاده شد. این روش روابط علی، اثرات مستقیم ،غیرمستقیم و اثر کلی هر یک از متغیرهای مستقل را بر متغیرهای وابسته یعنی کیفیت هوای تهران را بررسی می‌کند و روابط و همبستگی‌های بین آن‌ها را تفسیر می‌کند. در فرایند تحلیل مسیر یک نمودار نظری بر اساس اثرات احتمالی متغیرها ترسیم و متغیرهای مؤثر بر روی گراف نهایی مسیر مشخص و تفسیر می‌شوند. نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان داده است با توجه به عملکرد وسیع و مهم داده‌های هواشناسی در این مطالعه، باید عامل هواشناسی را به‌عنوان پارامتر تعیین‌کننده و اساسی که قدرت کنترل زیادی بر بسیاری از شاخص‌های دیگر مؤثر در میزان کیفیت هوا تهران دارد‌، دانست؛ زیرا هم در ارتباط مستقیم و هم در اثرات غیرمستقیم بر کیفیت هوای تهران نقش پررنگ و بارزی ایفا کرده است. [1] Nitrogen dioxide (NO2) [2] Sulfur dioxide (SO2) [3] Carbon dioxide (CO2) [4] Ozone (O3) [5] Particulate Matter (PM)